Menu
Schaamte. Iedereen kent het. Maar hoe ga je hiermee om? En wat doe je als schaamte je belemmerd in je werk, relaties en je dagelijks leven. In dit artkel leees je hier meer over.
Kun je wel wat hulp gebruiken?
Schaamte. Iedereen kent het. Misschien heb je wel eens per ongeluk een glas omgestoten in een vol restaurant, waarbij het zo hard op de grond kletterde dat iedereen stilviel en naar jou keek. Au. Of je vergat de verjaardag van je beste vriend(in). Of je struikelde midden in de stad over een stoeptegel en lag ineens languit op straat.
Dat soort momenten zijn ongemakkelijk, maar schaamte gaat vaak veel dieper. Het kan een terugkerend gevoel worden dat je belemmert in je werk, relaties en dagelijks leven.
Ik ken dat maar al te goed. Al op jonge leeftijd was ik veel bezig met persoonlijke ontwikkeling, maar vooral omdat ik zelf vastliep. Ik piekerde veel, voelde me onzeker en schaamde me óók nog eens voor die onzekerheid. Ik durfde er met niemand over te praten.
Ik vergeleek mezelf constant met anderen: wat zij hadden, wat ze deden, hoe ze eruitzagen. Ik schaamde me voor mijn uiterlijk, voor mijn ouderlijk huis en voor wat wij wel of niet hadden. Ik durfde zelfs geen nieuwe vrienden mee naar huis te nemen, omdat ik bang was voor hun oordeel.
Maar de schaamte ging niet alleen over dingen buiten mij. Het ging ook over mij. Ik herinner me een avond stappen met vrienden. Super gezellig! Maar de dag erna was ik erg brak. Met die kater kwam ik de dag erna een paar bekende tegen. Ik maakte me klein, praatte zacht en dacht alleen maar: Wat zullen ze wel niet over me denken nu ik hier sta? Kijk hoe ik eruit zie!
Mijn hele eigenwaarde hing af van de mening van anderen.
Dat is het lastige aan schaamte. Het is niet alleen dat ene moment waarop je bloost of wegkijkt. Het is ook dat innerlijke stemmetje dat tegen je zegt dat je niet goed genoeg bent, dat je jezelf moet bewijzen en dat je waarde afhangt van de bevestiging van anderen.
Schaamte is een emotie die je het gevoel geeft dat je niet voldoet aan de verwachtingen — van anderen of van jezelf. Het gaat dieper dan schuld. Schuld zegt: “Ik heb iets verkeerd gedaan.” Schaamte zegt: “Er is iets mis met mij.”
Oorspronkelijk was schaamte een overlevingsmechanisme. In de oertijd hielp het ons om onderdeel te blijven van de groep. Verstoting betekende toen gevaar. Tegenwoordig is dat gevaar weg, maar ons brein reageert nog steeds alsof buitengesloten worden levensbedreigend is.
Een belangrijk inzicht dat ik later kreeg: schaamte voelt soms heel groot, maar het is vaak een reactie op een dieperliggende overtuiging.
Schaamte voelt pijnlijk, maar kan een krachtige spiegel zijn. Het laat zien waar je bang bent om afgewezen te worden, waar je jezelf klein houdt of waar je denkt dat je moet voldoen aan een onhaalbaar beeld.
Wanneer je schaamte durft te onderzoeken in plaats van ervoor weg te lopen, kan het verrassend veel inzicht opleveren. Het moment dat je voelt dat je bloost, je hart sneller klopt of je ineens stilvalt, is vaak ook het moment waarop je dichtbij iets komt dat voor jou écht belangrijk is.
Neem bijvoorbeeld een vergadering waarin je iets zei dat niet goed viel bij de rest. Op het eerste gezicht lijkt het alleen maar ongemakkelijk, maar als je verder kijkt ontdek je dat daar een diep verlangen onder zit: je wilt bijdragen, gehoord worden, serieus genomen worden. Schaamte wijst je dan eigenlijk naar jouw persoonlijke waarde die geraakt zijn.
Door er met nieuwsgierigheid naar te kijken, leer je jezelf beter kennen. Het maakt zichtbaar welke onderwerpen jou raken, welke verwachtingen je van jezelf hebt, en waar je misschien bang bent om tekort te schieten. Die bewustwording is vaak het startpunt van persoonlijke groei: pas als je weet waar de pijn zit, kun je kiezen hoe je ermee omgaat.
Niet alle schaamte helpt ons vooruit. Gezonde schaamte verdwijnt zodra je de situatie herstelt of ervan leert. Ongezonde schaamte daarentegen blijft hangen en nestelt zich in je zelfbeeld. Het verandert van een tijdelijke emotie in een constante kritische ondertoon:
Dit soort overtuigingen zijn vaak onzichtbaar, maar de invloed hiervan is groot. Op je werk kan het betekenen dat je minder snel je mening geeft, bang bent om een ‘domme’ opmerking te maken. In relaties kan het ervoor zorgen dat je je terugtrekt of gaat pleasen, uit angst om afgewezen te worden. Het kan zelfs je energie aantasten, want altijd op je hoede zijn kost veel energie.
Het verraderlijke van deze ongezonde schaamte is dat je jezelf vaak gaat aanpassen om de pijn te vermijden. Je zegt ‘ja’ terwijl je ‘nee’ bedoelt, je laat kansen voorbijgaan, je houdt je talenten voor jezelf. En hoe meer je dat doet, hoe sterker de overtuiging wordt dat je niet goed genoeg bent. Zonder dat je het doorhebt laat je je leven sturen door beperkende gedachten die niet de waarheid zijn.
Een van de grootste doorbraken in mijn proces kwam toen ik leerde om schaamte niet langer weg te drukken, maar te onderzoeken. Lange tijd vermeed ik het gevoel, probeerde ik het te negeren of snel te laten verdwijnen. Maar juist stilstaan bij en praten over schaamte is de sleutel om ermee om te leren gaan.
Bewustwording is hierin een belangrijk element. Bewustwording van je gedachten, je gevoelens en de emoties die daaruit voortkomen. De communicatiemethodiek NLP heeft mij daarin enorm geholpen. In een veilige setting leer je te werken aan je onzekerheden en ontwikkelpunten. Je leert ze te onderzoeken en ermee werken via verschillende technieken, waardoor je steeds beter begrijpt waar je reacties vandaan komen en hoe je die kunt beïnvloeden.
In de tweedaagse NLP Fundamentals training kun je hier meer over leren.
Toen ik de methode van Diederik Wolsak en Choose Again ontdekte, leerde ik dat schaamte vaak voortkomt uit een diepere overtuiging. In plaats van te blijven hangen in het moment, kun je jezelf de volgende vragen stellen:
Door deze overtuigingen te gaan herkennen, kun je bewust opnieuw kiezen wat je wel wil geloven. Zo verdwijnt de lading van schaamte veel sneller. In combinatie met de brede toepasbaarheid van NLP-technieken is dit een krachtig manier om schaamte te herkennen, te erkennen en om te buigen naar groei.
Mindfulness helpt je emoties te zien zoals ze zijn, zonder er direct in mee te gaan of er een oordeel aan te hangen. Het creëert een kleine pauze tussen wat je voelt en hoe je reageert, waardoor je ruimte hebt om bewuster te kiezen.
Zelfcompassie gaat nog een stap verder. Het nodigt je uit om op die momenten dat je jezelf normaal zou afwijzen, juist vriendelijk te zijn. Je spreekt tegen jezelf zoals je tegen een goede vriend(in) zou doen. Deze combinatie maakt schaamte niet alleen draaglijker, maar ook werkbaar. Het verandert van een verlammende emotie in een kans om te groeien in zachtheid en zelfacceptatie.
Niet alle schaamte is negatief. Soms werkt het als een zachte herinnering dat je iets belangrijk vindt. Kom je te laat op een afspraak, dan kan dat ongemakkelijke gevoel je motiveren om de volgende keer eerder te vertrekken. Het helpt ons rekening te houden met anderen en ons gedrag af te stemmen op onze waarden.
Positieve schaamte kan je zelfs dichter bij je doelen brengen, omdat het je alert houdt op hoe je overkomt en hoe je met mensen omgaat. Het verschil zit in de balans, waarbij gezonde schaamte je in beweging zet en ongezonde schaamte je klein houdt.
Schaamte is niet je vijand. Het is een signaal dat je ergens om geeft en dat er iets in jou geraakt wordt dat belangrijk voor je is. Door het te onderzoeken en de overtuiging erachter te vinden, krijg je de kans om opnieuw te kiezen wat je wilt geloven. Zo kun je schaamte omzetten in zelfvertrouwen, rust en energie.
Wanneer je schaamte durft te erkennen en ermee in gesprek gaat, ontdek je vaak dat het juist deze kwetsbare momenten zijn die je dichter bij jezelf brengen.
Soms zijn het precies die situaties waarvan je dacht dat ze je zouden breken, die uiteindelijk het startpunt vormen van je grootste groei. En onthoudt: Schaamte is niets om je voor te schamen!
Kun je hulp gebruiken bij jouw schaamte vraagstuk? Of loop je op andere gebieden vast? Laat het me weten, ik help je graag verder.
Het eerste gesprek is altijd gratis!
Zelfvertrouwen bouw je niet in één keer op. Het groeit stap voor stap door ervaring, zelfacceptatie en het steeds opnieuw oefenen met nieuwe overtuigingen. Elke keer dat je ondanks schaamte toch in actie komt, zet je een kleine maar belangrijke stap. Het gaat om het leren vertrouwen op je eigen vermogen om met ongemak om te gaan.
Dat betekent ook dat je fouten mag maken en dat je die fouten ziet als onderdeel van je leerproces. Hoe vaker je jezelf toestaat om te proberen, hoe sterker je vertrouwen wordt dat je met lastige situaties kunt omgaan, ook als je je kwetsbaar voelt.
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum.
Nova Flex Office
Scherpdeel 28
4703 RJ Roosendaal
Maandag t/m vrijdag
08:30 – 17:30
Haal het maximale uit jezelf en de mensen om je heen.
Greenbird biedt training & coaching voor persoonlijke ontwikkeling en teamontwikkeling. Bij Greenbird ontdek hoe je met meer plezier en energie kunt leven en werken.
Nova Flex Office
Scherpdeel 28
4703 RJ Roosendaal
